First published @LimassolToday
Μια έρευνα της διαΝΕΟσις* που έπεσε στην αντίληψη μου χάρις σε ένα άρθρο του Κώστα Γιαννακίδη στο protagon.gr, ήρθε να επιβεβαιώσει εν μέρει τα όσα μεγάλη μερίδα πολιτών ισχυρίζεται σε σχέση με τις ευθύνες των «ψεκασμένων» στην αδυναμία διαχείρισης και τερματισμού της πανδημίας του κορωνοϊού που μας ταλαιπωρεί από τον Φεβρουάριο του 2020.
Στη συγκεκριμένη έρευνα λοιπόν με τίτλο «Οι Έλληνες Μετά Από 20 Μήνες Πανδημίας: Μια έρευνα για τις στάσεις και τις απόψεις των Ελλήνων για την κρίση, τους εμβολιασμούς και τις συνέπειες της πανδημίας στις ζωές τους», τα ευρήματα που παρουσιάζονται καταρρίπτουν τους ισχυρισμούς περί μιας συσχέτισης της άρνησης για εμβολιασμό με συγκεκριμένα προσωπικά κοινωνικο-ψυχολογικά χαρακτηριστικά. Είναι αυτή η μερίδα πληθυσμού που από τη μέρα έναρξης των εμβολιασμών δέχεται τη μεγαλύτερη κριτική ως ο κύριος παράγοντας που κάνει το έργο των κρατών να ελέγξουν την πανδημία ακόμη πιο δύσκολο.
Συγκεκριμένα, το επιχείρημα που συνήθως προβάλλεται (κυρίως στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης) είναι ότι όποιος αρνείται να εμβολιαστεί, ανήκει αυτομάτως στην κοινωνική ομάδα των «ψεκασμένων». Ανθρώπων δηλαδή που είναι επιρρεπείς στις θεωρίες συνωμοσίας σε βαθμό που ρυθμίζουν και καθορίζουν τις καθημερινές ζωές τους, στενά συνδεδεμένοι με θρησκευτικά ιδεώδη και πρακτικές, και συνήθως άτομα που κρύβουν ένα θυμό και αποστρέφονται από τις παραδοσιακές και θεσμικές πηγές πληροφόρησης και ενημέρωσης. Που ενημερώνονται από εναλλακτικές, «ανεξάρτητες» και μη-συμβατικές, ως επί το πλείστο αμφιβόλου ποιότητας και εγκυρότητας πηγές. Που αρνούνται βασικές επιστημονικές παραδοχές και συνηθίζουν να αντιτίθενται στις αποφάσεις του κεντρικού κράτους και των φορέων του, εκφράζοντας με περίεργους τρόπους τη θολή «αντισυστημικότητά» τους.
Κοινώς, άτομα επικίνδυνα για την υγεία της δημοκρατίας και της κοινωνίας. Και δεν αποτελεί φαινόμενο των καιρών, αλλά διαχρονική τάση.
Βέβαια, αυτή η στάση δεν είναι τίποτε περισσότερο ή λιγότερο από λανθασμένη. Αυτό που παρατηρείται από την αρχή της πανδημίας, είναι ο διαχωρισμός της κοινωνίας σε δύο στρατόπεδα: Ψεκασμένοι Vs Μη-Ψεκασμένοι (ή Αψέκαστοι). Ένας διχασμός που παρατηρείται πλέον σε διεθνές επίπεδο, με ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις που όλοι σχεδόν έχουμε βιώσει. Επιπτώσεις που έχουν κάνει την οποιαδήποτε προσπάθεια αντιμετώπισης της πανδημίας ακόμα πιο δύσκολη και που όπως όλα δείχνουν, μετατρέπεται σε ένα φαύλο κύκλο.
Στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα τον Οκτώβριο από τη διαΝΕΟσις, συμπεριλήφθηκαν ερωτήσεις που απευθύνθηκαν στους πολίτες που δεν έχουν εμβολιαστεί (29% του δείγματος). Να σημειωθεί ότι από όσους συμμετείχαν στην έρευνα και δεν έχουν εμβολιαστεί, το 40% δήλωσαν πως δεν θα εμβολιαστούν ακόμα κι αν ο εμβολιασμός γίνει υποχρεωτικός.
Οι αυθόρμητες απαντήσεις που έδωσαν οι μη-εμβολιασμένοι ερωτηθέντες για τους λόγους της απόφασής τους να μην εμβολιαστούν ποικίλουν:
- Μπορεί να μην είναι ασφαλές/Μπορεί να έχει παρενέργειες 57,8%
- Δεν πιστεύω ότι θα είναι αποτελεσματικό 24,6%
- Δεν ανήκω σε ομάδα υψηλού κινδύνου 11,1%
- Δεν πιστεύω ότι θα κολλήσω την ασθένεια 5,8%
- Η νόσος είναι ήπια 8,9%
- Δεν πιστεύω ότι υπάρχει η νόσος 1,1%
- Έχω ήδη νοσήσει 6,6%
- Δεν εμπιστεύομαι τα εμβόλια 25,7
- Λόγω αλλεργιών και άλλων προβλημάτων υγείας 12,4%
- Δεν το επιτρέπει η θρησκεία μου 0,6%
- Αλλοιώνει το DNA 3,8%
- Έχει τσιπάκι 1,2%
- Άλλο 7,5%
- Κανένα συγκεκριμένο λόγο 0,7%
Δείτε ολόκληρη την έρευνα ΕΔΩ
Τα πιο πάνω ευρήματα θα μπορούσαν να γενικευτούν παρά τους όποιους περιορισμούς και στον κυπριακό πληθυσμό, καθώς, αποτελείται από άτομα με πανομοιότυπα κοινωνικο-ψυχολογικά χαρακτηριστικά με τον αντίστοιχο ελληνικό.
Τι προκύπτει όμως από τα πιο πάνω; Πολύ απλά ότι, οι όσοι θα μπορούσε να εμπίπτουν στην κατηγορία των «ψεκασμένων» όπως περιεγράφηκε πιο πάνω, αποτελούν μια πενιχρή μειοψηφία. Μόλις ένα 1,1% των συνολικών απαντήσεων θεωρεί πως δεν υπάρχει η νόσος, με ένα 5,8% να θεωρεί πως δεν θα κολλήσει την ασθένεια, άλλο ένα 0,6% δικαιολογεί την απόφαση του με βάση τη θρησκεία και τέλος, 3,8% και 1,2% υποστηρίζουν τις θεωρίες συνωμοσίας για την αλλοίωση του DNA και την ύπαρξη ενός τσιπ στο εμβόλιο. Όλες οι υπόλοιπες αυθόρμητες απαντήσεις που καταγράφονται (πέραν των όσων σχετίζονται με θέματα υγείας), αποτελούν ενδείξεις αμφιβολίας, δυσπιστίας, ανεπαρκούς ή ελλιπούς πληροφόρησης, και σύγχυσης σε σχέση με τον εμβολιασμό ή/και τον κορωνοϊό.
Αυτό που πρέπει να μας απασχολήσει λοιπόν είναι η ανεπάρκεια της Πολιτείας στο να πείσει τους πολίτες (για το θέμα της επικοινωνιακής ανεπάρκειας στη διαχείριση της πανδημίας έχω αρθρογραφήσει και στο παρελθόν). Η αδυναμία της να εξηγήσει, να απαντήσει στα ερωτήματα, και να αντιμετωπίσει με αποτελεσματικότητα τις διάφορες επιθέσεις που δέχεται κατά καιρούς από διάφορους η μοναδική διέξοδος από την πανδημία, αυτή του εμβολιασμού. Αν είναι δυνατό το μόνο “όπλο” που όλοι οι ιθύνοντες έχουν στη διάθεση τους για να πείσουν, να είναι ο αριθμός των κρουσμάτων και των θανάτων από τον ιό. Μια Πολιτεία που θα μπορούσε με τον σωστό τρόπο να καλλιεργήσει την πρέπουσα αντίληψη στον πληθυσμό, που θα του επέτρεπε να υιοθετήσει διαφορετική στάση προς τα εμβόλια. Μαζί και όσοι εμπλέκονται στην όλη προσπάθεια που συντελείται (επιδημιολόγοι, ιατροί, πανεπιστημιακοί φορείς κλπ.), που κατά τη γνώμη μου συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στη δημιουργία μιας καταστροφικής σύγχυσης και παραπληροφόρησης σε ό,τι είχε να κάνει με την πανδημία.
Ήδη διαισθανόμαστε την προσπάθεια δημιουργία ενός κλίματος επίρριψης ευθυνών στους πολίτες, πίσω από την διαπίστωση ότι παρατηρείται ένας «δισταγμός» εκ μέρους τους να λάβουν την επαναληπτική δόση του εμβολίου. Και κάπου εδώ φαίνεται ότι μπαίνουμε στο νέο κύμα της πανδημίας με λάθος τρόπο…
*Η διαΝΕΟσις είναι ένας ανεξάρτητος, μη-κερδοσκοπικός ερευνητικός οργανισμός που παράγει μελέτες και ερευνητικό έργο πάνω σε σημαντικά θέματα της εποχής, προσφέρει συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής, διενεργεί εις βάθος δημοσιογραφικές έρευνες, και αναπτύσσει εργαλεία και πρωτοβουλίες στον χώρο των ανοιχτών δημόσιων δεδομένων.