First published @Χαραυγή
Ενώ χρησιμοποιούμε σε μεγάλο βαθμό το διαδίκτυο για σκοπούς κοινωνικής δικτύωσης (2η χώρα σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση μετά τη Δανία), ως χρήστες του διαδικτύου οι Κύπριοι υστερούμε -σε σημείο που μπορεί να αποδειχθεί μέχρι και επικίνδυνο- στην αξιολόγηση των πληροφοριών που βρίσκουμε στο διαδίκτυο. Αυτό αποδεικνύουν και τα ευρήματα της Eurostat για τη χρήση των τεχνολογιών πληροφορίας και τεχνολογίας από τους Ευρωπαίους το τελευταίο τρίμηνο του 2021. Μόλις το 17% των Κυπρίων που έλαβαν μέρος στην έρευνα της Eurostat δήλωσαν ότι διασταύρωσαν τις πληροφορίες που βρήκαν online (5η θέση από το τέλος).
Βέβαια, αυτό δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη. […] Αναπόφευκτα, πολλοί σπεύδουν να συνδέσουν άμεσα αυτή την ανεπάρκεια ικανοτήτων αρκετών χρηστών του διαδικτύου με διάφορα άλλα κοινωνικοψυχολογικά χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα η θρησκοληψία, οι αντιθεσμικές τάσεις, η προτίμηση κατανάλωσης πληροφοριών από αναξιόπιστες πηγές. Γενικά, λανθασμένα συνδέεται η ανεπάρκεια αξιολόγησης πληροφοριών με τη ροπή προς τις θεωρίες συνωμοσίας.
Δεν είναι όμως πάντα έτσι. Τα δύο μεταξύ τους, αν και συνδέονται και αλληλοεπηρεάζονται, είναι δύο διαφορετικά πράγματα.
Ως παράδειγμα θέτω τον πανικό που επικράτησε σε σχέση με την επιλογή της Σουηδίας να μην επιβάλει στους πολίτες της περιοριστικά μέτρα, όταν ακόμη η πανδημία του κορονοϊού ήταν στο ξεκίνημά της. Και τι δεν γράφτηκε: ότι εφάρμοσε στρατηγική για να απαλλάξει τον κρατικό μηχανισμό από τις παροχές στους ευάλωτους/ηλικιωμένους, ότι ο επικεφαλής επιδημιολόγος της χώρας Anders Tegnell προσπαθούσε με την εναλλακτική του στρατηγική να αυτοπροβληθεί, ότι η οικονομία της χώρας δεν επιτρέπει μπλοκάρισμα των οικονομικών δραστηριοτήτων, ότι το σύστημα υγείας πάει προς κατάρρευση και πολλά άλλα.
Όλες οι πληροφορίες που σχετίζονταν με τα πιο πάνω δεν δημιουργήθηκαν ή ανακυκλώθηκαν από οπαδούς των θεωριών συνωμοσίας, αλλά από άτομα που είτε δεν μπήκαν καν στον κόπο να αξιολογήσουν τις πληροφορίες, είτε δεν είχαν τις ικανότητες να το κάνουν.
Είναι κάπου εδώ που μπαίνουν στη συζήτηση το Media και το Digital Literacy. Από τη μια, το Media Literacy (Γραμματισμός στα Μέσα) αφορά σε ικανότητες σχετικές με την ανάγνωση, την ανάλυση, την αξιολόγηση και την παραγωγή επικοινωνιακών μηνυμάτων στα διάφορα Μέσα Επικοινωνίας. Από την άλλη, το Information Literacy (Πληροφοριακός Γραμματισμός) αφορά στην ικανότητα αξιολόγησης και χρήσης της πληροφορίας στις διάφορε μορφές της. Και όπως φαίνεται, θα ήταν ιδιαίτερα ωφέλιμο για την Κύπρο να επενδύσουμε περισσότερο στην ανάπτυξη των σχετικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Τα ΜΜΕ και η πληροφορία αποτελούν κεντρικά σημεία στην καθημερινή μας ζωή, βρίσκονται στον πυρήνα της ελευθερίας της έκφρασης και της πληροφόρησης – ιδιαίτερα σε μια περίοδο που ο καθένας είναι ταυτόχρονα παραγωγός και καταναλωτής περιεχομένου και η ενδυνάμωση των ανθρώπων μέσω της εγγραμματοσύνης τους στα Μέσα Επικοινωνίας και την Πληροφορία αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης στην πληροφορία και τη γνώση.