First published @LimassolToday
Εκλεισε το βράδυ της 25ης Απριλίου η μεγαλύτερη εξαγορά ιδιωτικής επιχείρησης της τελευταίας εικοσαετίας. Ο Elon Musk πέτυχε ένα διαχρονικό του στόχο και απέκτησε έναντι 44 δισ. δολαρίων, το Twitter, έναν από τους πλέον επιδραστικούς χώρους δημόσιας συζήτησης στον πλανήτη.Μια πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης με πέραν των 200 εκατομμυρίων χρηστών επί καθημερινής βάσης που συμπλήρωσε πρόσφατα 16 χρόνια λειτουργίας, και που βρίσκεται αντιμέτωπη με μεγάλο αριθμό προκλήσεων ελέω των διαφόρων θεμάτων που εγείρονται σε σχέση με την ελευθερία του λόγου και την τεχνολογία.
“Η ελευθερία του λόγου είναι το θεμέλιο μιας λειτουργικής δημοκρατίας και το Twitter είναι η πλατεία της ψηφιακής πόλης, όπου συζητούνται θέματα ζωτικής σημασίας για το μέλλον της ανθρωπότητας. Θέλω να κάνω το Twitter καλύτερο από ποτέ εμπλουτίζοντάς το με νέες λειτουργίες, κάνοντας τον αλγόριθμο δημοσίως διαθέσιμο για να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη, καταπολεμώντας τα spam bots, και ελέγχοντας την ταυτότητα των αληθινών χρηστών. Το Twitter έχει τεράστιες δυνατότητες, ανυπομονώ να συνεργαστώ με την εταιρεία και την κοινότητα των χρηστών για να το ξεκλειδώσουμε”
Τι σκοπεύει να αλλάξει ο Elon Musk στη δημοφιλή πλατφόρμα
Σύμφωνα με τα όσα κατά καιρούς αναφέρει ο δημοφιλής και αντισυμβατικός μεγιστάνας, η συγκεκριμένη του επιχειρηματική κίνηση δεν έχει καμία σχέση με οποιαδήποτε επιδίωξη οικονομικού οφέλους εκ μέρους του, αλλά για να διασφαλίσει ότι το Twitter παραμένει μια δημόσια, αξιόπιστη και συμμετοχική πλατφόρμα, η οποία να είναι εξαιρετικά σημαντική για τη δημοκρατία αλλά και το μέλλον του ανθρώπινου πολιτισμού. Κατά καιρούς ο ίδιος είχε χαρακτηρίσει τον εαυτό του ως “απολυταρχικό της ελεύθερης έκφρασης”, εξαπολύοντας ταυτόχρονα κριτική κατά του Twitter για το γεγονός ότι δεν επιτρέπει την πλήρη διάχυση διαφορετικών απόψεων εντός της πλατφόρμας.
Μάλιστα, ο Elon Musk έχει καταθέσει προς δημόσια συζήτηση τις διάφορες απόψεις του για το Twitter, προτείνοντας μάλιστα συγκεκριμένες αλλαγές μέσω των οποίων, το όραμά του για αυτό, θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα:
- Πιο χαλαρή εποπτεία του περιεχομένου: Αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα του Musk και συχνά το έχει χαρακτηρίσει ως “καταστολή της ελευθερίας του λόγου”. Τάσσεται κατά του αποκλεισμού χρηστών που παραβιάζουν τους κανόνες της πλατφόρμας, αντιπροτείνοντας ένα “time out”. Επίσης, έχει αναφέρει στο παρελθόν, ότι στην περίπτωση που αποκτούσε το Twitter, το μόνο περιεχόμενο που θα απαγόρευε εντός της πλατφόρμας θα ήταν μόνο όποιο είναι παράνομο, χωρίς ωστόσο να τοποθετηθεί ποτέ ξεκάθαρα εάν σε αυτή την κατηγορία εμπίπτει ο ρατσισμός ή η παρενόχληση.
- Αλγόριθμος με ανοιχτή πρόσβαση στο κοινό: Ο Musk σκοπεύει στην ενίσχυση της διαφάνειας ως προς τον αλγόριθμο της πλατφόρμας, κάτι που θα επιτρέψει στους χρήστες να δουν εάν η δραστηριότητά τους προωθείται ή υποκρύπτεται από τον αλγόριθμο. Σκοπεύει στην παροχή ενός “ανοιχτού κώδικα” που να είναι διαθέσιμος στο κοινό, κάτι που θα συμβάλει στη μείωση των προκαταλήψεων σχετικά με μια “παρασκηνιακή χειραγώγηση” της δραστηριότητας των χρηστών, αλλά και στη συνεχή βελτίωση του κώδικα μετά από ανατροφοδότηση που θα λαμβάνεται από το κοινό.
- Ταυτοποίηση χρηστών: Ακόμα μια εκ των κύριων επιδιώξεων του γνωστού επιχειρηματία είναι η καταπολέμηση των ψεύτικων λογαριασμών (bots, trolls κλπ.) και των διάφορων απατών που δραστηριοποιούνται εντός Twitter λόγω της δυνατότητας που παρέχει για ανωνυμία. Αυτό απαιτεί επομένως την επαλήθευση της ταυτότητας των χρηστών.
- Στροφή στα έσοδα από συνδρομές (;): Μπορεί ο Musk να έχει δηλώσει ότι τα κίνητρά του δεν είναι οικονομικά, όμως, έχει αφήσει να νοηθεί ότι θα προσαρμόσει το μοντέλο εσόδων της εταιρείας ώστε να εξαρτάται λιγότερο από τις διαφημίσεις και ενδεχομένως, να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα στις συνδρομές. Σε ένα πρόσφατο του tweet, το οποίο αργότερα διέγραψε, πρότεινε ότι οι διαφημίσεις θα έπρεπε να αφαιρεθούν για τους χρήστες της premium υπηρεσίας Twitter Blue, ενώ, την ίδια ώρα, η διαφήμηση αποτελούσε το 90% των συνολικών εσόδων του Twitter.
- Edit button: Πρόκειται για ένα νέο feature που εξετάζεται από το Twitter κατά τον τελευταίο χρόνο. Ο Elon Musk έχει εκφράσει δημοσίως ότι τάσσεται υπέρ της δυνατότητας οι χρήστες να έχουν τη δυνατότητα να τροποποιούν τα tweets τους μετά τη δημοσίευσή τους.
Μια νέα πραγματικότητα – Ποια τα ζητήματα που εγείρονται
Αδιαμφισβήτητα, η συγκεκριμένη εξαγορά έχει προκαλέσει πολλές αντιδράσεις, τόσο από απλούς χρήστες του Twitter, όσο και από πολιτικούς, επιχειρηματίες, ακαδημαϊκούς και δημοσιογράφους. Η συγκεκριμένη εξέλιξη δεν αποτελεί μια απλή εξαγορά μιας εταιρείας, αλλά κάτι πολύ ευρύτερο και πολυσύνθετο που μπορεί να φέρει ριζοσπαστικές αλλαγές στην ψηφιακή δημόσια σφαίρα. Το τι περιμένει το ψηφιακό περιβάλλον των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δεν μπορεί να προβλεφθεί. Ωστόσο, συγκεκριμένες διαπιστώσεις και προβληματισμοί θα ήταν ωφέλιμο να μας απασχολήσουν:
1. Πώς προδιορίζεται η εποπτεία του περιεχομένου;
Η εποπτεία περιεχομένου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συγχέεται συχνά με τον αποκλεισμό κριτικής με την οποία κάποιος δεν συμφωνεί. Η εποπτεία περιεχομένου αποτελεί εργαλείο για την προστασία της κοινότητας από απειλές, παρενόχληση, ρητορική μίσους, παρακίνηση σε βία και τρομοκρατία, ή απειλές για τη δημόσια υγεία. Στη σημερινή κοινωνία, το να προσδιοριστεί η ελευθερία της έκφρασης μοιάζει περισσότερο με έναν ατελείωτο λαβύρινθο καθώς, πέραν των περιπτώσεων που παραβιάζονται ποινικοί κώδικες και δη, τα δικαιώματα άλλων άνθρώπων ή του κοινωνικού συνόλου, η ελευθερία της έκφρασης οριοθετείται και καθορίζεται συχνά στη βάση των υποκειμενικών κριτηρίων του καθενός από εμάς.
Οι μέχρι σήμερα τοποθετήσεις του Elon Musk για το τι ο ίδιος θεωρεί ως επιτρεπόμενο περιεχόμενο εντός του ψηφιακού περιβάλλοντος προκαλούν προβληματισμούς, όπως επίσης και οι διάφορες κοινωνικοπολιτικές απόψεις που κατά καιρούς εκφράζει, οι οποίες για πολλούς δεν καθορίζονται από το οποιοδήποτε φιλοσοφικό ή ιδεολογικό υπόβαθρο, αλλά από τα εταιρικά του συμφέροντα (σχετικό άρθρο από The New York Times). Παρόλα αυτά, ο έλεγχος του περιεχομένου ορθώς χαρακτηρίζεται από τον Musk ως προβληματικός. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να χαλαρώσει σε σημείο που να μην υφίσταται ο οποιοσδήποτε έλεγχος, γιατί έτσι, το Twitter θα μπορούσε εύκολα να εξελιχθεί σε ένα τοξικό και αντιδημοκρατικό περιβάλλον. Απαιτείται λιγότερη εξάρτηση από αυτοματισμούς (όπως για παράδειγμα ο αυτόματος αποκλεισμός χρηστών σε περιπτώσεις όπου κοινοποίησαν περιεχόμενο με συγκεκριμένες λέξεις-κλειδιά) και περισσότερη εμπλοκή ειδικών σε συγκεκριμένα πεδία για την αξιολόγηση του περιεχομένου, προσδίδοντας έτσι περισσότερη διαφάνεια.
2. Εμπορευματοποιείται ο δημόσιος λόγος;
Ο Elon Musk αναμένεται να κάνει την στροφή προς την αύξηση των εσόδων του Twitter από τις συνδρομές, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με δύο βασικές του τοποθετήσεις: Ότι δεν έχει τα οποιαδήποτε οικονομικά κίνητρα, και ότι απώτερος στόχος του είναι η ενίσχυση της ελευθερίας του λόγου. Το ερώτημα που προκύπτει είναι “πώς διασφαλίζεται η ελευθερία του λόγου όταν αυτή έχει τιμή”; Δεν θα αποτελούσε εμπόδιο συμμετοχής στον δημόσιο διάλογο η υποβολή ποσού συνδρομής στο Twitter για μεγάλη μερίδα του πληθυσμού; Από την άλλη, ποια είναι η οποιαδήποτε λογική στο να πληρώνει ένας χρήστης για να παράγει περιεχόμενο για μια εταιρεία της οποίας η κερδοφορία της εξαρτάται από το περιεχόμενο αυτό;
3. Η ανωνυμία στο διαδίκτυο
Αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία ελεύθερης έκφρασης που προσδίδει στον κάθε χρήστη το διαδίκτυο, καθώς, είναι το βασικότερο στοιχείο στη διαφύλαξη της ισότητας μεταξύ των χρηστών εντός του διαδικτυακού περιβάλλοντος (όλοι οι χρήστες, ανεξάρτητα από την πραγματική τους ταυτότητα αρχίζουν από την ίδια αφετηρία). Μια ενδεχόμενη κατάργησή της, μέσω της ταυτοποίησης των χρηστών που θέλει να προωθήσει ο Elon Musk, θα ήταν ενδεχομένως καταστροφική για τον δημόσιο διάλογο. Αυτό γιατί δεν μπορεί να αγνοηθεί το γεγονός ότι πολλοί χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν άτομα που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως “ευάλωτοι χρήστες”, όπως για παράδειγμα άτομα της LGBTQ+ κοινότητας, πολιτικοί αντιφρονούντες, whistle blowers κλπ.
4. Ο open-source αλγόριθμος
Ενδεχομένως η πιο ενδιαφέρουσα εξέλιξη που μπορεί να προκύψει από την εξαγορά του Twitter. Σύμφωνα με την ακαδημαϊκή κοινότητα, οι αλγόριθμοι λειτουργούν με τρόπο που “κατευθύνουν” τα συναισθήματα των χρηστών δημιουργώντας περισσότερο engagement, εξού και το πιο διαδεδομένο περιεχόμενο είναι αυτό με αρνητικό χαρακτήρα. Επομένως, οι αλγόριθμοι μπορούν σε αρκετές περιπτώσεις να αποδειχτούν ιδιαίτερα προβληματικοί, καθορίζοντας τη συμπεριφορά μας (τόσο εντός του διαδικτυακού περιβάλλοντος όσο και στον φυσικό κόσμο), τροφοδοτώντας σε πολλές περιπτώσεις τον διχασμό μεταξύ των χρηστών, αλλά και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη ανθυγιεινών φαινομένων εντός του ψηφιακού περιβάλλοντος όπως τα Filter Bubbles, τα Echo Chambers και το Selective Exposure (σχετικό άρθρο). Επομένως, η ενίσχυση της διαφάνειας όσον αφορά στον αλγόριθμο του Twitter θα μπορούσε να προκαλέσει θετική επίδραση στο πώς οι χρήστες αλληλεπιδρούν εντός της πλατφόρμας αλλά και στο πώς αντιλαμβάνονται τη λειτουργία μιας πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης, αυξάνοντας έτσι τη διαφάνεια, και μειώνοντας ταυτόχρονα την προκατάληψη που παρατηρείται.
Ωστόσο, για την ώρα, δεν είναι λίγοι που υποστηρίζουν ότι μια τέτοια εξέλιξη θα έχει να αντιμετωπίσει διάφορες προκλήσεις πριν επιτευχθεί, κυρίως πρακτικές, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι δεν κατέχουν όλοι οι χρήστες τις γνώσεις και ικανότητες να καταλάβουν έναν αλγόριθμο.
5. Σε ποιων τα χέρια μπορεί να βρεθεί η πληροφορία στη σημερινή κοινωνία της ελεύθερης αγοράς;
Εάν το πέρασμα μιας πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης με πέραν των 200 εκατομμυρίων καθημερινών χρηστών, στα χέρια ενός επιχειρηματία, δεν αποτελεί παράδειγμα συγκέντρωσης ιδιοκτησίας στα ΜΜΕ, τότε τι θα μπορούσε να αποτελεί; Με πολύ απλούς υπολογισμούς μπορεί κανείς να αντιληφθεί τον όγκο πληροφορίας που θα διακινείται πλέον μπροστά από έναν επιχειρηματία. Το να ελέγχεται μια πλατφόρμα τέτοιου βεληνεκούς από τον Elon Musk δεν αποτελεί ενίσχυση της δημοκρατίας. Αντιθέτως, αποτελεί πλήγμα για τη δημοκρατία, οι δημόσιες και πολιτικές συζητήσεις σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, να ελέγχονται από ένα εταιρικό συμβούλιο. Υπενθυμίζεται επίσης, ότι μετά την εξαγορά του Twitter, δύο από τις μεγαλύτερες πλατφόρμες εντός της ψηφιακής δημόσιας σφαίρας, θα ελέγχονται από δύο δισεκατομμυριούχους (Twitter – Elon Musk και Facebook – Mark Zuckerberg).
6. Ένας πρόσφατος Ευρωπαϊκός Κανονισμός ενδεχομένως να δυσκολέψει την υλοποίηση του οράματος του Musk
Μόλις στις 23 Απριλίου συμφωνήθηκε ο Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την ενιαία αγορά ψηφιακών υπηρεσιών (Digital Services Act), μέσω του οποίου η Ευρωπαϊκή Ένωση προσβλέπει στη ρύθμιση των εταιρειών μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Συγκεκριμένα, θα απαιτείται πλέον από τις διάφορες πλατφόμες η διεξαγωγή αξιολογήσεων κινδύνου και η παρακολούθηση της διάδοσης επιβλαβούς περιεχομένου. Επίσης, θα απαιτείται η δημιουργία μηχανισμών σε αξιόπιστους οργανισμούς για την επισήμανση επιβλαβούς περιεχομένου και για τη θέσπιση διαδικασίας υποβολής παραπόνων για όσους αμφισβητούν την κάθε απόφαση (πχ. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας να μπορεί να υποδείξει ότι ένα δημοσίευμα για τον COVID είναι επιβλαβές). Εννοείται λοιπόν, πως το Twitter του Elon Musk θα πρέπει να συμμορφωθεί με τον συγκεκριμένο κανονισμό για να αποφύγει τις οποιεσδήποτε περιπέτειες με τις ρυθμιστικές αρχές της Ε.Ε.